Złotoryja to najstarsze miasto w Polsce, które już w 1211 roku otrzymało prawa miejskie. Jej początki wiążą się z wydobyciem złota, a dziś przyciąga nie tylko górniczym dziedzictwem, lecz także wyjątkowym położeniem w sercu Krainy Wygasłych Wulkanów. Warto poznać zarówno popularne, jak i mniej oczywiste atrakcje Złotoryi, które czekają tuż za utartym szlakiem. Przeczytaj ten artykuł i dowiedz się, co warto zobaczyć w najstarszym mieście w Polsce!
Spis treści
Złotoryja została ulokowana na prawie magdeburskim w 1211 roku z inicjatywy księcia Henryka I Brodatego i do dziś pozostaje najstarszym miastem w Polsce. Jej rozwój nierozerwalnie związany był z górnictwem złota – to właśnie bogactwa ukryte w dolinie Kaczawy przyciągnęły pierwszych osadników i nadały miejscowości większego znaczenia. Eksploatacja złotonośnych piasków i skał przez wieki kształtowała lokalną tożsamość. Handel rozwinął się na większą skalę, a mieszkańcy Złotoryi stali się specjalistami w wydobyciu oraz płukaniu cennych kruszców. Do dziś złotoryjskie dziedzictwo wyraźnie odznacza się w przestrzeni miejskiej. Starówka zachowała średniowieczny układ urbanistyczny, a brukowane uliczki prowadzą do pamiątek dawnych czasów: Baszty Kowalskiej, fragmentów murów miejskich, gotyckiego kościoła pw. Narodzenia NMP oraz Fontanny Górników.
W centrum miasta działa Kopalnia Złota „Aurelia”, gdzie można zejść do zabytkowej sztolni z XVII wieku i przejść podziemną trasę z przewodnikiem. Podczas zwiedzania, odwiedzający poznają narzędzia, techniki wydobycia, a także warunki pracy dawnych górników. Zaledwie kilka minut spacerem dzieli kopalnię od Muzeum Złota – placówki, która prezentuje zarówno eksponaty archeologiczne, jak i organizuje warsztaty oraz spotkania tematyczne.
W Złotoryi rozgrywane są coroczne Międzynarodowe Otwarte Mistrzostwa Polski w Płukaniu Złota. Organizowane są przez miasto, wspólnie z Bractwem Kopaczy Złota. Zawody te odbywają się w czasie Dni Złotoryi, które są wyjątkowym czasem, obfitującym w koncerty oraz ciekawe zabawy.
W płukaniu złota można sprawdzić się nie tylko w Złotoryi, ale i w jej okolicach. Każdego roku w ostatni weekend czerwca, w miejscowość Wojcieszyn, Bractwo Kopaczy Złota organizuje Międzynarodowe Mistrzostwa Polski w płukaniu złota w rzece. Ponadto w Młynie Wielisław regularnie odbywają się atrakcje w postaci warsztatów, podczas których dzieci i dorośli mogą własnoręcznie spróbować wypłukać drobinki kruszcu z piasku rzecznego. Dla rodzin to miejsca łączące edukację z zabawą – nie tylko opowiadają o przeszłości, lecz pozwalają ją przeżyć.
Złotoryja leży w sercu Pogórza Kaczawskiego, w którym rozciąga się Kraina Wygasłych Wulkanów, wpisana do światowej sieci Geoparków UNESCO. Choć wulkaniczna aktywność ustała tu miliony lat temu, jej ślady nadal wyraźnie rzeźbią tutejszy krajobraz. Wśród najbardziej rozpoznawalnych formacji znajduje się Wilcza Góra – bazaltowe wzgórze będące dawnym kominem wulkanicznym, z którego rozciąga się widok na dolinę Kaczawy i panoramę Złotoryi. Tuż obok wznoszą się Organy Wielisławskie – pionowe słupy bazaltu przypominające piszczałki organowe, uformowane w wyniku stygnięcia lawy. Oba miejsca oferują ścieżki dydaktyczne oraz punkty widokowe, czyniąc je idealnymi dla rodzin z dziećmi i miłośników natury. W pobliżu tych wyjątkowych miejsc – zaledwie 400 m od Organów Wielisławskich – znajduje się wspomniany wcześniej piękny pensjonat Młyn Wielisław, stworzony w zabytkowym budynku dawnego młyna wodnego. Trasa dzieląca go od Organów jest niezwykle malownicza i przyjemna.
Otoczenie Złotoryi sprzyja aktywnościom na świeżym powietrzu. Wędrowanie po łagodnych wzgórzach, zbieranie kamieni półszlachetnych, obserwacja przyrody czy po prostu piknik w cieniu starych drzew – to tylko niektóre propozycje. Region przyciąga również fotografów – zarówno tych dokumentujących malownicze krajobrazy, jak i szukających niezwykłych kadrów wśród bazaltowych ścian.
Złotoryja to nie tylko górnictwo – to także krajobrazy, aktywność na świeżym powietrzu i zachowane zabytki. Wędrując po mieście oraz jego okolicach, warto zatrzymać się w kilku innych miejscach. Jakich?
Złotoryja to połączenie historii, geologii i natury – miasto pozwala turystom uważniej przyjrzeć się temu, co pozornie ukryte. Wulkaniczne krajobrazy, starówka i spokojna okolica tworzą przestrzeń sprzyjającą odkrywaniu – bez tłoku czy pośpiechu. Planując wizytę, warto zatrzymać się w miejscu, które pozwoli odpocząć po całym dniu. Oferujemy noclegi w pobliżu Złotoryi, stanowiące wygodną bazę wypadową – blisko szlaków, atrakcji oraz przyrody. Młyn Wielisław to doskonałe miejsce do rozpoczęcia swojej podróży po najstarszym mieście w Polsce.